Son 10 yılda artan premature (erken doğum) ve yenidoğan yoğum bakımlarındaki viabilite sınırlarının 23-24 hafta düzeyine inmesi 27 haftanın üzerindeki bebeklerin mortalitesinin azalması tüm bu bebeklerde görülmekte olan nörolojik sorunları nispi olarak artışına yol açmıştır.
24-27 haftalık bebeklerin %40’inda 27-32 haftalık bebeklerin%15’inde 32-36 haftalık bebeklerin %2’sinde ağır nörolojik sorunlar görülmektedir. Akut dönemde görülen konvülziyon dışında geç dönemde (ortalama tanı 4-8 ay civarı) hareket bozukluğu, serebral palsi, epilepsi, hiperaktivite dikkat eksikliği, özel öğrenme güçlüğü ve konuşma bozukluğu sıklıkla görülmektedir.
Bu bebeklerin erken tanınması erken rehabilitasyon programlarına alınarak sekellerin önlenmesi, çoğu kez ortopedik girişimlere gerek kalmadan fonksiyonel düzelmenin sağlanması aile ve çocuğun sorunlarla baş edebilme gücünün arttırılması sağlanabilmektedir.
Yenidoğan 34 haftanın veya yoğun bakımda riskli bebek tanısı olmuş hastaların ilk hafta içinde yenidoğan nörolojik değerlendirilmesi ®, gerekli hastalarda pozisyonlama (fizyoterapist), ilk 2 hafta içinde Prechtls yöntemi programına alınması gerekmektedir.
Riskli Yenidoğan Değerlendirme Programı kapsamında Zeka Geriliği, Havale, Beyin Felci, Sakatlık gibi durumlar için taranan yenidoğanlar herhangibir sorun veya risk saptanması durumunda erken tedaviye alınmaktadır.
Program İçeriği
Brazelton newborn assessment (Pediatri hemşiresi veya çocuk nörologu) Pediatrik nörolog tarafından yapılandırılmış muayene Kranial USG Gerekli durumlarda EEG/General Movement değerlendirmesi Pozisyonlama ve temel fizyoterapinin anneye öğretilmesi (Pediatrik fizyoterapist) Kognitif (algi, sosyal, erken dil) gelişimine yönelik eğitim (Gelişimsel pediatri uzmanı)
Nörolojik muayene (1’er ay ara ile 2 kez)
Gerekli durumlarda Psikolog tarafından temel kognitif eğitimi
Kranial USG, EEG
Prechtls Method Genel Hareket Değerlendirmesi
Yeni doğan ve küçük bebeklerde (0-4 Ay), dışarıdan uyaran olmadan gerçeklesen, birçok ritmik olmayan hareket paterni vardır. Farklı hareket paternlerinin içinde en sik meydana gelen,tüm vücudu içine alan karmaşık, akıcı, ve değişken hızdaki hareketlere ‘General Movements’ (GM’S) denir. GM’s anne karnında 9.hafta da baslar ve en fazla postterm (doğum sonrası) 6.aya kadar devam eder. Amaca yönelik istemli hareketlerin oluşması ile ortadan kaybolur.
Eller, Kol,bacak,boyun ve gövdenin hareketlerinin sıralanışı değişken olmakla birlikte, hareketler farklı hızda ve güçtedir. Genel spontan hareketlerin kalitesi fetüs ve yeni doğan bebeğin sinir sistemi durumunu doğru olarak yansıtır.
GM’s kalitesinin değerlendirilmesinde Prechtl methodu, objektif, geçerli ve güvenilir bir yöntem olarak 1990’li yıllarda tanımlanmıştır. Herhangi bir girişimsel işlem içermemesi, bebeğe dokunma zorunluluğunun olmaması, basit, güvenilir, hızlı ve çok küçük bebeklere uygulanabiliyor olması methodun avantajlarıdır. Bu method nörolojik defisit gelişimini tahmin etmeyi çok erken yasta mümkün kılar.
Güvenilir bir degerlendirme için hareketlerinin sırtüstü pozisyonda video kamera yöntemi ile kaydedilmesi gerekir. Bebeğe neredeyse hiç dokunmadan yapılması da bu methodun pozitiflikleri arasında yer alır.
Erken donemde, tahmin yapılmasına olanak sağlayan bu değerlendirme yöntemi, özellikle erken rehabilitasyona başlanmasında ve klinik tipinin tahmin edilerek uygun tedavi programının çizilmesine de imkan vermektedir.
