Epileptik Nöbetler Hakkında Genel Bilgi
Nöbet sırasında nasıl davranacağını bilmek epilepsisi olan çocukların ailelerinin en çok merak ettikleri konudur. Nöbetler, tanık olan kişiler tarafından korkutucu ve hayatı tehdit eder şekilde görünseler de hemen hemen her zaman kendi kendini sınırlandıran ve ciddi sorunlara sebep olmayan olaylardır. Nöbet çok uzun sürmedikçe beyine ve çocuğa zarar vermesi beklenmez. Sakin yaklaşım ve temel ilk yardım ile potansiyel komplikasyonların önüne geçilebilir.
Nöbet Türleri ve Belirtileri
Nöbetler çok farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir:
- Dalma-dalgınlaşma
- Bir kol veya ayakta tekrarlayıcı istem dışı kasılma
- Yüzde tekrarlayan çekme
- Göz kapaklarında hızlı açma kapama
- Aniden yere düşme
- Tüm kol ve bacaklarda kasılma ve titreme
Ancak akılda tutulmalıdır ki tüm bu hareket ve olayların nöbet dışı (tik, psikojenik, kardiyak, sterotipik) nedenlerle de olabilmektedir. Bu ayırıcı tanı hekim tarafından yapılmalıdır.
Tonik-Klonik Nöbetlerde İlk Yardım
Nöbet Sırasında Yapılması Gerekenler
En sık görülen jeneralize tonik klonik nöbette:
- Çocuk bilincini kaybeder, kaskatı kesilir (tonik kısım)
- Ayakta ise düşer, yığılır ve titreyip sarsılır (klonik kısım)
- Gözleri açık sabit bakmakta veya yukarı bir yana deviyedir
Konvulsif nöbetler sırasında çocuk acı çekiyor gibi görünse de çocuğun nöbet sırasında bilinci açık değildir. Ancak nöbet sonrasında dilini ısırma, kas ağrıları, baş ağrısı ya da düşme nedeniyle oluşan yaralanmalar nedeniyle sıkıntı çekebilir.
İlk Yardım Adımları
- Çocuğun uzanmasına yardım edip başı ve boynunun altına yumuşak bir şey yerleştirin
- Çocuğu (özellikle başını) masa kenarı gibi sert ve sivri yerlerden uzak tutun
- Eğer mümkünse konvulsif hareketlerin süresini tutun ve video görüntüsü alın
- Çocuğu başı ile birlikte bir tarafının üzerine yan yatışa yuvarlayarak çevirin
- Ağzını yere paralel olarak pozisyonlayın
- Bütün sıkı giysileri gevşetin
- Gözlük ya da kolye varsa çıkartın
Yapılmaması Gerekenler
- Çocuğu baş aşağı tutmayın
- Çocuğun ağzına hiçbir şey koymayın
- Nöbet sırasında lensleri çıkartmaya çalışmayın
- Nöbet bittiğinde çocuğu kısıtlamaya çalışmayın
Nöbet Sonrası Bakım
Nöbet Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Çocuk tamamen bilinci açık duruma geçmeden ilaç, yiyecek, içecek vermeyin
- Tamamen bilinci açık ve çevreyi tanıyıncaya kadar yanından ayrılmayın
- Sakin bir ses kullanın
- Çocuğu güvenli, sakin bir çevrede tutun
- Bilinç kontrolü için karmaşık sorular sorun
Ambulans Çağırma Kriterleri
Aşağıdakilerden herhangi biri gerçekleşirse ambulansı arayın:
- Çocuğun ilk tonik-klonik nöbeti ise
- Nöbetin süresi 5 dakikayı geçerse
- Birden fazla nöbet gerçekleşirse
- Önem teşkil eden bir yaralanma gerçekleştiyse
- Nöbet bittikten sonra nefes alma problemi çekiyorsa
İlaç Kullanımı ve Tıbbi Müdahale
Rektal Diazepam ve Midazolam Kullanımı
Bazı durumlarda doktor rektal diazepam gibi spesifik uygulamalar önerebilir. Rektal Diazepam ya da diş eti ile dil arasındaki buccal bölgeden verilen Midazolam gibi ilaçlar hastaneye gitmeden önce çocuğun yakınları tarafından uzamış nöbeti durdurmak için uygulanabilir.
İlaç Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- İlaçların dozları doktor tarafından dikkatlice düzenlenmelidir
- İlaçları uyguladıktan sonra 10dk boyunca hastanın nefes alışı kontrol edilmelidir
- Şüpheli durumlarda ağrılı uyaran vererek solunum eforu tekrar başlatılabilir
Nöbet Sonrası Olası Komplikasyonlar
Nöbetler morarma, kesik, incinme, ya da dilin ısırılması ile sonuçlanabilir ancak nadiren kemik kırık ve çıkıkları (genellikle omuzda) ile ya da daha ciddi problemlerle karşılaşılır.
Ağrı Yönetimi
Nöbet sonrasında çocuğun baş ağrısı, dil ya da çeneden kaynaklı ağız çevresi ağrısı ya da düşerken kaslarda oluşan kasılmadan kaynaklı bel ve sırt ağrısı şikayetleri olabilir. Asetominofen (calpol) ya da ibuprofen (pedifen) küçük/basit ağrılar için yardımcı olur.
Önemli Notlar
- Nöbet öncesi durum, nöbeti tetiklediği düşünülen faktörler, nöbet anı ve nöbet sonrası hastanın hissettikleri-yakınmaları dikkatli biçimde not alınmalı
- Video çekimleri çoğu kez tanımlama açısından çok faydalı olabilmektedir
- Kullanmakta olduğu nöbet ilacının en yakın dozunu, aç tok olmasına bakmadan en kısa zamanda verin
- Takip eden hekime durumunuzu bildirin
